De mergelgrotten in Valkenburg bezoeken? Info, tips & reisgids
Onder de Limburgse stad Valkenburg ligt een groot ondergronds grottenstelsel verscholen. In totaal is het labyrint ruim 200 kilometer lang. De gangenstelsels werden indertijd uitgegraven om er mergel te winnen. Tegenwoordig worden de meeste mergelgrotten niet meer gebruikt en kan je ze bezoeken, sommige zonder, andere met gids. Duik het ondergrondse Valkenburg in en kom meer te weten over de mergelgrotten!
Inhoud artikel
Het verhaal van de mergelgrotten
1.1. Limburgs mergel
In de Limburgse grond is heel wat krijtgesteente te vinden. Dat Limburgse mergel is ontstaan in de periode die geologen het Krijt noemen, zo’n 145 miljoen tot 66 miljoen jaar geleden. Minuscule skeletjes van algen werden toen in de ondiepe zeeën afgezet.
1.2. Mergelmijnen
Al sinds de steentijd wordt het mergel uit de groeven gewonnen. In eerste instantie voor vuursteen en later voor bouwmaterialen. In heel Limburg zijn zo’n 250 verschillende gangenstelsels terug te vinden die ooit voor de mergelwinning gebruikt werden.
Het mergel uit de grotten werd nog tot vorige eeuw gewonnen uit de grotten. Mijnwerkers kapten toen tien uren per dagen mergel met de hand uit de grotten.
1.3. De mergelgrotten
Er zijn heel wat mergelgrotten te vinden in en rondom Valkenburg. De drie grootste en meest bekende grotten zijn de Gemeentegrot, de Fluweelengrot en MergelRijk.
De Gemeentegrot: bezoek, schuilplek & rondleiding
De Gemeentegrot is de grootste grot van Valkenburg. Het winnen van mergel in de Gemeentegrot begon al in de Romeinse tijd en duurde nog tot de jaren vijftig van de vorige eeuw.
2.1. Schuilplekken
Door de constante temperatuur van twaalf graden gebruikte de bevolking van Valkenburg de gangen als overwinteringsplek tijdens koude winters. Er liggen ook verschillende schuilplekken verstopt in de grot.
- Zo kan je er een schuilkapel terugvinden uit de tijd van de Franse Revolutie toen de bewoners van Valkenburg er heimelijk kerkdiensten hielden.
- De Gemeentegrot diende tijdens de Tweede Wereldoorlog ook als schuilplaats voor de inwoners van Valkenburg, vooral toen er hevig gevochten werd in september 1944.
- In 1979, tijdens de Koude Oorlog, werd in de Gemeentegrot ook een atoomschuilkelder opgetrokken. De bunker ligt in het midden van de grot op ongeveer 1 kilometer afstand van de ingang. Voor de bunker liggen twee luchtsluizen. In totaal kunnen er zo’n 15.000 mensen binnen.
2.2. Een bezoek aan de Gemeentegrot
Een bezoek aan de Gemeentegrot bestaat uit twee delen. Eerst krijg je een rondleiding door de grot, dat kan te voet of met een treintje. De gids vertelt je meer over het ontstaan en de geschiedenis van de grot en onderweg kom je langs de schuilkelders en verschillende muurschilderingen.
2.3. Themarondleiding over de schuilplaatsen in de Gemeentegrot
In de Gemeentegrot kan je ook mee met een themarondleiding van Rendez-Vous, “Schuilplaats door de eeuwen heen”. De tour duurt zo’n anderhalf uur en brengt je mee langs de verschillende schuilplaatsen uit de Franse Revolutie, de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog die in de grot te vinden zijn.
Je moet deze rondleiding aanvragen voor een groep van minimum 6 personen, maar soms worden ook individuele rondleidingen georganiseerd.
De Gemeentegrot: openingstijden, tickets & wegbeschrijving
3.1. Openingstijden
De Gemeentegrot is dagelijks open. Het precieze programma schommelt sterk doorheen het jaar. Je raadpleegt het beste de planning op de website om na te gaan wanneer de rondleidingen te voet of met het treintje precies vertrekken.
3.2. Tickets voor de Gemeentegrot
Tickets zijn te verkrijgen aan de kassa van de Gemeentegrot. Kinderen jonger dan 4 jaar mogen gratis mee naar binnen.
3.3. Hoe bereik ik de Gemeentegrot?
De ingang van de Gemeentegrot ligt aan de Cauberg 4 in Valkenburg, vlak naast de Fluweelengrot. De dichtstbijzijnde parkeerplaats is Parking ’t Centrum Valkenburg. Vanaf het station van Valkenburg is het slechts 10 minuten wandelen naar de grot. Je kan ook de buslijnen 48 en 52 nemen naar de Gemeentegrot.
De Fluweelengrot: schuilplekken en het Kasteel van Valkenburg
De Fluweelengrot is in totaal meer dan 5 kilometer lang en werd vanaf halverwege de elfde eeuw gebruikt om mergel te winnen. Daar kan je nog goed de sporen van zien.
4.1. Schuilplek voor christenen
Je kan er ook een schuilkapel uit de tijd van de Franse Revolutie terugvinden. Die werd net zoals de kapel in de Gemeentegrot gebouwd omdat het toen verboden was om naar de kerk te gaan.
4.2. Verstopplek tijdens de Tweede Wereldoorlog
De Fluweelengrot was van groot belang tijdens de Tweede Wereldoorlog. De grot werd in september 1944 als schuilplaats gebruikt, net als de Gemeentegrot. Zo’n 400 mensen verbleven voor 6 dagen en 6 nachten in de grot tot de Geallieerden hen bevrijdden.
Na de bevrijding deed de grot dienst als veldhospitaal voor voornamelijk Amerikaanse soldaten. Tegenwoordig vind je in de grot veel houtskoolschilderingen, handtekeningen van de soldaten en andere kunstwerken op de muren.
4.3. Het Kasteel van Valkenburg
De stenen uit de Fluweelengrot werden onder andere gebruikt om het Kasteel van Valkenburg te bouwen. Dit kasteel was de enige hoogteburcht van Nederland. Vandaag kan je de ruïnes van het kasteel nog steeds zien staan boven de Fluweelengrot.
In 1937 werden vluchtgangen vanuit het kasteel naar de grotten blootgelegd. De gangen werden uitgegraven zodat ridders en knechten ongezien het kasteel konden ontvluchten. Tijdens het uitgraven van de gangen in 1937 werd een groot deel van deze gangen beschadigd. Een deel ervan werd gerestaureerd en dienen nu als verbindingsweg tussen de grotten en de kasteelruïne.
De Fluweelengrot: openingstijden, tickets & wegbeschrijving
5.1. Openingstijden Fluweelengrot
De Fluweelengrot is dagelijks open. De tijdstippen waarop de rondleidingen georganiseerd worden, schommelen sterk doorheen het jaar. Bekijk daarom de openingstijden op de officiële website en ga ook na wanneer de rondleidingen precies beginnen.
5.2. Tickets om de Fluweelengrot te bezoeken
Tickets voor de Fluweelengrot zijn zowel ter plekke bij de kassa als online te koop. De Fluweelengrot is enkel met een gids te bezoeken. Kinderen tot en met 3 jaar en houders van de Museumkaart kunnen gratis naar binnen.
5.3. Wegbeschrijving naar de Fluweelengrot
De Fluweelengrot ligt aan de Daalhemerweg 27 in Valkenburg, vlak naast de Gemeentegrot. De dichtstbijzijnde parkeerplaats is Parking ’t Centrum Valkenburg. Vanaf station Valkenburg is de Fluweelengrot te voet binnen de 10 minuten te bereiken. Je kan ook de buslijnen 48 en 52 naar de Gemeentegrot nemen.
Het museum MergelRijk
6.1. Alles over de mergelgrotten
MergelRijk is een museum over de grotten dat gebouwd werd in de mergelgrotten. Je kan het MergelRijk zonder gids bezoeken. Je vindt er allerlei informatie over de grotten en de winning van mergel, maar ook over de Bokkenrijders die in de grotten stiekem samenkwamen.
Daarnaast vertelt het museum ook meer over de vleermuizen die tegenwoordig de meeste grotten bewonen en over de champignons die er gekweekt worden. In de grot zijn ook sculpturen van zandsteen en mergel terug te vinden.
6.2. Openingstijden MergelRijk
De openingstijden van MergelRijk schommelen sterk doorheen het jaar. Kijk daarom de openingstijden na op de website van MergelRijk.
6.3. Tickets om MergelRijk te bezoeken
Tickets zijn zowel ter plekke bij de kassa als online te koop. Kinderen tot en met drie jaar mogen gratis mee naar binnen. Met je ticket kan je ook een eigen mergelsouvenir maken en krijg je toegang tot het fossiel- en mijnmuseum.
6.4. Hoe bereik ik MergelRijk?
MergelRijk ligt aan de Daalhemerweg 31A in Valkenburg, niet zo ver van de Fluweelengrot. De dichtstbijzijnde parkeerplaats is de parkeerplaats van de Steenkolenmijn recht tegenover MergelRijk. Vanaf het station van Valkenburg is het zo’n 20 minuten wandelen naar MergelRijk.
Praktische info voor je bezoek aan de mergelgrotten
- Het is tamelijk fris in de grotten en we raden daarom aan om een warme trui of een jas mee te nemen wanneer je de mergelgrotten van Valkenburg bezoekt. Er hangt een constante temperatuur van ongeveer 12 graden.
- In december worden er kerstmarkten gehouden in de mergelgrotten. De grotten worden dan versierd met kerstverlichting. Een leuke ervaring!
Waar overnachten in Valkenburg?
VERBLIJFTIP: Voor je bezoek aan de Kerststad Valkenburg, ben je vast op zoek naar een aangenaam verblijf. Wij hebben alvast onze favoriete voor je opgelijst. Of je kan ook altijd het volledige aanbod hotels en B&B's in Valkenburg online bekijken.
Thermae 2000
Het 4-sterrenhotel Thermae 2000 is een unieke accommodatie op 15 minuten wandelen van het historische centrum van Valkenburg. Het hotel beschikt over modern ingerichte kamers voorzien van alle nodige comfort. Verder beschikt dit hotel over een luxe spa- en wellnesscentrum, zwembaden en een elegant restaurant dat uitkijkt op het Limburgse heuvellandschap. Graag eens helemaal tot rust komen? Dan is dit hotel een absolute aanrader! Meer info en boeken.
Hotel Valkenhof
Hotel Valkenhof biedt een warme, intieme sfeer voor een ontspannen verblijf in het oude centrum van de stad. Begin de dag met een gezond ontbijt en profiteer van de uitstekende locatie van het hotel om deze charmante stad te verkennen.
Wandel- en fietsliefhebbers kunnen optimaal profiteren van het schilderachtige landschap rondom Valkenburg, dat gekenmerkt wordt door heuvels en bossen. 's Avonds kan je nog genieten van een glas wijn bij de open haard binnen en kiezen voor een lichte snack of een heerlijke maaltijd. Nadien kan je tot rust komen op je kamer in boetiekstijl. Meer info en boeken.
Hotel Schaepkens van St Fijt
Hotel Schaepkens van St Fijt wordt omgeven door een pittoreske tuin en ligt aan de rand van het centrum van Valkenburg. Je verblijft in een van de modern ingerichte kamers die voorzien zijn van kunstwerken en vintage foto's. Even ontspannen? Neem dan even een duik in het verwarmde binnenzwembad of laat juist al je energie los in de fitness. In het restaurant kan je 's avonds terecht voor een heerlijk dinerbuffet en tweemaal per dag is er een happy hour in de bar van het hotel. Op sommige avonden geniet je zelfs van live-amusement. Verder leent de omgeving zich uitstekend voor prachtige wandel- en fietstochten. Meer info en boeken.
Mis niets van Valkenburg met onze reisgids!
Wil je ook niets missen tijdens je bezoek aan Valkenburg? Dan hebben we goed nieuws, want wij deden alvast al het opzoekingswerk voor jou. Koop je reisgids Maastricht & Valkenburg boordevol achtergrondinformatie, weetjes en wandelroutes. Eerst uitproberen? Download dan onze gratis preview van de reisgids Valkenburg of bekijk onze stadswandeling door Maastricht.