Africa Museum in Tervuren bezoeken? Tickets + alle info
In het Park van Tervuren, zo’n 15 km ten oosten van Brussel, bevindt zich het vernieuwde AfricaMuseum in het statige paleisgebouw aan de vijvers van het park.
Dit museum heeft een roerige geschiedenis als propagandamateriaal voor de kolonisering.
Sinds de grote renovatie in 2018 heeft het echter de ambitie om de dialoog aan te gaan met dit bewogen koloniaal verleden door duiding, omkadering en kritische vragen te stellen bij de vele objecten, kunstwerken en opgezette dieren die er tentoongesteld staan.
Tickets voor AfricaMuseum online kopen
Wil je graag het AfricaMuseum in Tervuren bezoeken en de wachtrijen overslaan? Koop je tickets online, zo kan je naar binnen zonder wachten. Koop je ticket hier.
Inhoud artikel
Geschiedenis van het Koninklijke Museum voor Midden Afrika
Het Paleis der Koloniën
In 1897 werd de wereldtentoonstelling in het Jubelpark van Brussel gehouden, waarbij er in de naburige gemeente Tervuren de koloniale afdeling van de tentoonstelling plaats zou vinden. Koning Leopold II liet hiervoor het Paleis der Koloniën bouwen, dat helemaal in het teken kwam te staan van de Onafhankelijke Congostaat.
Leopold II pronkte hier met objecten zoals bodemstalen, voedingsmiddelen, opgezette dieren, en kunstwerken uit de kolonie, en liet daarnaast ook 3 traditionele dorpen nabouwen. Hiervoor liet hij 270 Congolezen naar Tervuren brengen om de dorpen te bevolken, om zo een beeld te geven van het leven de bevolking van Congo.
De Congolezen werden echter als dieren in een dierentuin in de dorpen neergezet, met bijbehorende bordjes dat bezoekers de bewoners niet mochten voeden. Zeven van hen kwamen te overlijden in de koude winter.
Congolezen in een menselijke zoo
Deze beschamende gebeurtenissen zorgden tijdens de wereldtentoonstelling al voor protesten vanuit het Belgische volk tegen de uitbuiting en ontmenselijking van de Congolezen, en ook de bevolking van andere Europese landen lieten tegenstand blijken tegen deze poging om het kolonialisme te rechtvaardigen.
Desondanks werd de tentoonstelling een jaar later omgezet tot het Musée du Congo, waar de objecten en kunstwerken nu permanent te zien waren. Daarnaast werd dit museum ook een wetenschappelijk instituut.
De collecties van het Musée du Congo bleven groeien, waardoor Leopold II in 1902 besloot om een groter museum te laten bouwen. Het ontwerp werd getekend door de Franse architect Charles Girault en in 1904 begon de bouw van het Musée Colonial de Tervueren. Dit museum werd vervolgens op 30 april 1910 geopend door Leopolds opvolger Albert I.
Het AfricaMuseum nu
Door de jaren heen bleef er veel kritiek op de invulling van het museum, waar de Congolezen nog steeds werden neergezet als de ‘wilden’ en de witte Belgen als de ‘beschaving’. Het museum werd gezien als propaganda voor het schrikbewind van Leopold II en werd ook wel ‘het laatste koloniale museum ter wereld’ genoemd.
Toch kwam er ook vanuit het museum zelf de bewustwording dat de tentoonstelling achterhaald en racistisch was en dat er geen ruimte was voor kritiek op het koloniale bewind van de Belgen.
Kritische kijk op het koloniaal verleden
- In 2005 kwam hier een keerpunt in, toen de tentoonstelling ‘Het Geheugen van Congo’ werd geopend, dat zich op de koloniale mistoestanden richtte.
- Vervolgens sloot het museum in 2013 de deuren voor een grondige restauratie en renovatie van zowel het gebouw als de tentoonstellingen. Er werd opnieuw nagedacht over de collectie en het museum wilde hier kritisch mee omgaan.
- Op 9 december 2018 opende het gerenoveerde museum, dat sindsdien het AfricaMuseum heet.
Er was een nieuw onthaalpaviljoen gebouwd door architect Stéphane Beel, waar de kassa’s, de garderobe, de museumwinkel en het restaurant naar toe verhuisden om zo meer ruimte in het museum zelf te creëren.
Ook staat de fysieke afstand tussen het nieuwe paviljoen en het oude paleis symbool voor de mentale afstand tegenover het verleden. Het gerenoveerde museum heeft een nieuwe invulling gekregen.
Het AfricaMuseum
Het AfricaMuseum is een complex bestaande uit 6 gebouwen. Het museumgebouw uit 1910 ligt nog steeds centraal en hier vind je ook vandaag nog de tentoonstellingen.
In de bijgebouwen zijn de directie, archieven en wetenschappelijke departementen gelegen. De toegang tot het museum is te vinden in het moderne glazen ontvangstpaviljoen uit 2016.
Een gigantische collectie
- Het museum herbergt een permanente collectie van zo’n 120.000 etnografische objecten, 10 miljoen specimens en zo’n 500.000 foto’s en filmbeelden.
- Deze objecten zijn grotendeels afkomstig uit Congo, toen het een kolonie was van België door handelaren, missionarissen en wetenschappers.
- Er komen ook voorwerpen uit andere Centraal-Afrikaanse landen, zoals het huidige Rwanda en Burundi.
Slechts 5% van de collectie wordt tentoongesteld
- Van de gehele collectie is worden zo’n 4000 objecten tentoongesteld, wat maar 5% van de gehele collectie is.
- Daarnaast worden er zo’n 25 tijdelijke tentoonstellingen per jaar gehouden.
- Er zijn kunstwerken te zien van 15 hedendaagse kunstenaars die tot de Centraal-Afrikaanse diaspora behoren.
Ontvangstpaviljoen
Het museum is te betreden via het nieuwe glazen ontvangstpaviljoen. Hier bevinden zich de kassa’s en de lockers, waarnaast je hier ook terecht kan in de museumshop en een restaurant.
Museumshop en restaurant
- In de AfricaShop zijn vele souvenirs te vinden, waarnaast er ook boeken, wetenschappelijke publicaties, catalogi en muziek te verkrijgen zijn.
- In het museumrestaurant Bistro Tembo kunnen bezoekers terecht voor een drankje, een snack of een maaltijd met een Afrikaanse toets.
De Kelders van het Museum
Het ontvangstpaviljoen is verbonden met het oude museumgebouw door middel van een ondergrondse verbinding in de kelders van het complex. Hier is inleidende een tentoonstelling te vinden over de geschiedenis van het AfricaMuseum, het heden en de toekomstperspectieven.
Alles gaat voorbij, behalve het verleden
- De geschiedenis van het museum wordt hier kritisch belicht en enkele omstreden beelden uit het museum zijn naar deze tentoonstellingsruimte verplaatst.
- Ook kan je hier een prauw bewonderen die in de nagebouwde dorpen van de wereldtentoonstelling op de vijvers werden gebruikt, begeleid door de woorden ‘alles gaat voorbij, behalve het verleden’ op de muur.
Het Oude Museumgebouw
Het oude museumgebouw is gerenoveerd volgens de originele bouwplannen, waarbij de geschilderde decoraties op de muren, de marmeren en houten vloeren en het authentieke meubilair gerestaureerd werden. Hierbij zijn de originele vitrinekasten nog te zien, en ook oude reusachtige kaarten aan de muur zijn weer netjes gemaakt.
Doordat het gebouw onder Monumentenzorg valt zijn er echter ook nog achterhaalde beelden te zien van witte Europeanen met onderdanige naakte Congolezen. Wel is een beeld van koning Leopold II weggehaald en vervangen door een Afrikaans kunstwerk, en ook tegenover andere beschamende kunstwerken zijn werken van Afrikaanse kunstenaars geplaatst. Zo wordt getracht de dialoog aan te gaan met de propaganda van Leopold II.
In de rotonde van het museum, een grote koepel met marmeren muren versierd met 4 bronzen beelden en de ster van de Onafhankelijke Congostaat, is bijvoorbeeld het levensgrote kunstwerk Nouveau Souffle ou le Congo Bourgeonnant van de Congolese kunstenaar Aimé Mpané te zien. Bij binnenkomst valt het oog dan ook als eerste op dit kunstwerk.
- Het museum is opgedeeld in thematische zones, waar ook wetenschappelijk onderzoek naar wordt gedaan in het complex.
- Zo zijn er zalen te vinden gericht op de biodiversiteit, de culturele antropologie, de geologie, de geschiedenis en de land- en bosbouweconomie van Centraal-Afrika.
- In verschillende ruimtes worden naast de authentieke collectieonderdelen ook moderne technieken ingezet om bepaalde onderwerpen nog beter te kunnen belichten.
De Tentoonstellingen
Rijkdommen: een Paradox
- In de ruimte ‘Rijkdommen: een Paradox’ worden verschillende grondstoffen en houtstalen getoond die uit Centraal-Afrika, en met name Congo komen.
- Hier ligt de nadruk op de rijkdommen die uit deze regio worden gehaald waarmee machtsverhoudingen in stand worden gehouden.
Mineralenkabinet
- In de naastgelegen ruimte wordt de aandacht gericht op de vele grondstoffen die Centraal-Afrika rijk is.
- Hier zijn daardoor vele mineralen, zoals kopererts, topaas, malachiet, en meer te zien.
- Daarnaast wordt er aandacht besteed aan de geologische processen die voor deze afzettingen hebben gezorgd.
De Krokodillenzaal
- In de krokdillenzaal zijn verschillende opgezette dieren en specimens tentoongesteld.
- In deze ruimte is ervoor gekozen om een beeld te geven van hoe de objecten aan het begin van de 20ste eeuw werden tentoongesteld.
- Zo zijn er landschapsschilderijen en zwart-witfoto’s te zien, naast specimens van spinnen, insecten en opgezette krokodillen.
Lange Geschiedenis
- In de ruimte ‘lange geschiedenis’ wordt de rijke geschiedenis van Centraal-Afrika naar voren gebracht door middel van vele objecten zoals bijlen, potten, sieraden en meer.
- Ook wordt er verteld over hoe het heden met het verleden verbonden is.
De Hal van de Koloniale Geschiedenis en Onafhankelijkheid
- In de hal van de ‘Koloniale Geschiedenis en Onafhankelijkheid’ gaat het over de koloniale periode van Congo, Rwanda en Burundi en wat deze korte periode heeft betekend voor de postkoloniale samenlevingen en het Europese beeld van deze landen.
- Informatiezuilen vertellen hier dan ook over de tijdlijn en de gebeurtenissen van deze periode en de invloed van deze periode.
Rituelen en Ceremonies
- In de tentoonstelling ‘Rituelen en Ceremonies’ wordt er door middel van audiovisuele media verteld over verschillende rituelen en ceremonies en de ervaringen van mensen uit Congo, Rwanda en Burundi met bijvoorbeeld geboortes, het huwelijk en de dood.
- Ook zijn er objecten te zien die vroeger, maar soms ook nu, een functie hadden bij deze rituelen en ceremonies.
Talen en Muziek
- In de ruimte ‘Talen en Muziek’ zijn verschillende authentieke muziekinstrumenten uit Centraal-Afrika te zien, waarnaast er ook verteld wordt over taal en verhalen.
- Zo kun je hier onder andere testen of je verschillen hoort tussen stijgende en dalende tonen van lettergrepen in het Lingala, een toontaal waarbij de betekenis van het woord afhankelijk is van de toon van de lettergrepen.
Afropea
- De zaal ‘Afropea’ is een documentatiecentrum over de Congolese aanwezigheid in België.
- Deze ruimte is dan ook meer dan een tentoonstellingsruimte over de diaspora’s.
- Zo worden bezoekers uitgenodigd om eigen foto’s en getuigenissen te delen.
Moseka
In de ruimte tussen ‘Afropea’, ‘Landschappen en Biodiversiteit’ en de tijdelijke tentoonstellingen staat de verkeersrobot Moseka. Deze robot werd ontworpen door Thérèse Izay Kirongozi om iets tegen de vele verkeersongevallen in Congo te doen en regelt nu het verkeer in verschillende steden in Congo. In de ruimte zijn ook beelden te zien van het drukke verkeer in Kinshasa.
Landschappen en Biodiversiteit
De tentoonstelling ‘Landschappen en Biodiversiteit’ is de grootste van het museum en toont de biodiversiteit van Centraal-Afrika.
De unieke biomen worden getoond met bijbehorende planten en dieren, waarbij ook biologische thema’s zoals landbouw en natuurbescherming aan bod komen. Hier staat onder andere Kin Kasai tentoon, een grote opgezette olifant. Ook andere opgezette dieren zijn in deze ruimte tentoon gesteld, zoals jachtleeuwpaarden en leeuwen, maar ook vogels, reptielen en insecten.
Het Warandepark in Tervuren
Het AfricaMuseum is gelegen in het Warandepark in Tervuren, een park van 205 hectare groot. Dit park was ooit het jachtterrein van de hertogen van Brabant, dat later voor het publiek opengesteld werd.
In het park, voor het AfricaMuseum, is een Franse tuin met vijvers, grasvelden en bloembedden te vinden. Door het beboste park kan heerlijk gewandeld worden, en ook dieren zoals eekhoorns, konijnen, vossen en verschillende soorten vogels zijn hier te zien.
Het park doet daarnaast dienst als één van de toegangen tot het Zoniënwoud.
Koop je tickets voor het AfricaMuseum
Tickets voor het AfricaMuseum zijn zowel ter plekke bij de kassa in het ontvangstpaviljoen te verkrijgen als vooraf online.
- Een standaardticket kost €13.
- Senioren ouder dan 65 jaar kunnen genieten van een verlaagde prijs van €10.
- Studenten tussen 18 en 26 jaar, personen met een handicap en hun begeleiders kunnen een ticket kopen voor €5.
- Kinderen tot 18 jaar oud mogen gratis naar binnen.
Klik hier om je tickets te reserverenHoe het AfricaMuseum in Tervuren bereiken?
- Het AfricaMuseum is te vinden op de Leuvensesteenweg 13 in het park van Tervuren, ten oosten van Brussel.
- Het museum heeft op dit moment nog geen eigen parkeergelegenheid, waardoor er sterk wordt aangeraden om met het openbaar vervoer naar het museum te komen.
- Er zijn echter wel enkele onbewaakte parkeerplaatsen langs de Leuvensesteenweg te vinden, vanwaar het tot 10 minuten wandelen naar het museum is.
Met het openbaar vervoer
Met het openbaar vervoer zijn er verschillende mogelijkheden om naar het museum te reizen.
- Zo kunnen bezoekers vanuit Brussel metrolijn 1 pakken richting Stokkel. Hierbij dient uitgestapt te worden bij de halte Montgomery.
- Vanaf het metrostation Mongomery dien je tram 44 te nemen tot aan de terminus, waarbij de rit dwars door het Zoniënwoud gaat.
Kom je van buiten Brussel?
- Vanuit Leuven kunnen bussen 317 en 410 genomen worden tot aan de halte bij het AfricaMuseum.
- Vanaf de luchthaven Brussels Airport Zaventem kan de buslijn 830 naar het centrum van Tervuren worden genomen, vanwaar het nog 10 minuten lopen is naar het museum.
Ligging van het AfricaMuseum in Tervuren op de kaart
Nog enkele praktische tips voor je bezoek!
- Het AfricaMuseum is toegankelijk voor personen met een beperkte mobiliteit, waarbij er onder andere liften en plateauliften ervoor zorgen dat alle ruimtes te bereiken zijn. Ook worden er rolstoelen en looprekken door het museum aangeboden.
- Er zijn lockers beschikbaar om tassen, jassen, drank en voedsel achter te laten. Om deze te sluiten dient er een stuk van €1 of €0,50 ingevoegd te worden. Na openen van de locker krijgen bezoekers deze stukken weer terug.
- Het is toegestaan om foto’s en video’s te maken zonder flash en statief voor eigen gebruik, behalve op duidelijk aangegeven locaties.
- Selfiesticks zijn verboden.
- Er is een restaurant, Bistro Tembo, te vinden in het onthaalpaviljoen waar maaltijden en snacks, of simpelweg een kopje koffie of thee genuttigd kan worden. Daarnaast zijn er enkele speciaal ingerichte ruimtes waar meegenomen voedsel en dranken genuttigd kunnen worden.
Wil je graag het AfricaMuseum in Tervuren bezoeken en de wachtrijen overslaan? Koop je tickets online, zo kan je naar binnen zonder wachten. Koop je ticket hier.