Bezoek de 3 bijzondere Bretoense dorpjes van Les enclos paroissiaux + tips
Praktische info voor je bezoek aan de 3 Bretoense "enclos paroissial" + tips
Lampaul-Guimiliau, Saint-Thégonnec en Guimiliau zijn 3 Bretoense dorpjes met elk een unieke bezienswaardigheid, een ‘enclos paroissial’. Ze zijn niet alleen een omweg waard, ze zijn eigenlijk een reisdoel op zich want ze hebben iets bijzonder mooi gemeen. Een kerk, een knekelhuis en een calvarie samen niet onder één dak maar wel binnen een omheining. In het Bretoens heet dat een ‘enclos paroissial.
Kom hier alvast meer te weten over dit fenomeen en waarom dit zo bijzonder is om te zien.
Tours en tickets voor je bezoek aan Bretagne
De mooiste plekjes en bezienswaardigheden in Bretagne bezoeken met een georganiseerde tour? Maak een daguitstap of ga mee met een lokale gids of tour in Bretagne en beleef meer.
Tours worden uitgevoerd met erkende lokale gidsen, je kan annuleren tot 24u voor vertrek + je hebt een niet-tevreden-geld-terug garantie. Bekijk alle tours en mogelijkheden online.
Ontdek hier de mooiste daguitstappen en excursies in Bretagne en omgeving
Inhoud artikel
Over de Enclos Paroissial in Bretagne
De kerk van het dorp is gebouwd op een ‘erf’ met een versierde toegangspoort, de ‘l’arc triomphal’. Deze triomfpoort is niet echt een poort maar een monumentale toegang, versierd met ornamenten en reliëfs. De toegang moest voor een duidelijke afscheiding zorgen tussen de profane en de heilige grond.
Dit ‘erf’ is ommuurd en daardoor noemt men dit in het Bretoens een ‘enclos paroissial’. Op dit ommuurde ‘erf’ staat er telkens een Bretoense calvarie, een ossuarium (grafkapel of knekelhuis) en een kerk.
De meeste van deze ‘enclos paroissiaux’ werden gebouwd tussen de 15de en 17de eeuw
Het ging Bretagne in die periode dan economisch goed voor de wind. Een groot deel van die vergaarde financiën met overzeese handel en export van landbouwproducten werd aangewend voor de parochie.
Men ging in Bretagne niet enkel kerken bouwen maar men maakte rond de kerk een omheining en richtte er binnenin ook een calvarie en een ossuarium op. En toch, getuigen deze enclos paroissial niet zozeer van de rijkdom van de streek maar wel van het diepe geloof. Je hoeft er geen klinkende namen van kunstenaars te zoeken. Het is allemaal het werk van de lokale bevolking. Let vooral op de details, er zijn geen woorden voor.
De Bretoense calvarie
Het is de benaming voor een religieus monument met kruisen en beeldengroepen gebeiteld uit steen op pilaren en zijarmen. De beelden stellen de kindertijd van Jezus Christus, het Passieverhaal en de Verrijzenis voor. De kruisen vind je terug in alle mogelijke vormen en afmetingen. Het lag aan de inspiratie van de kunstenaar-steenkapper en ook aan het materiaal (graniet, schilfersteen, zandsteen, …).
Centraal vind je altijd Jezus Christus aan het kruis. Hij wordt geflankeerd door twee moordenaars die aan het kruis hangen. Er is ook altijd een piëta onder het centrale kruis te zien. Vaak zijn andere christelijke figuren, ook ridders en … gure types eraan toegevoegd. De kruisen staan opgesteld op een sokkel, die soms voorzien is van nog een rij beeldenfiguren. Af en toe staat naast de kruisen nog een altaar met een afbeelding van de heilige aan wie de ‘enclos’ is toegewijd. De meeste calvaries dateren van vele eeuwen vroeger dan de enclos paroissial.
Het loont bij elke calvarie de moeite om de beelden van dichtbij te bekijken. Vooral zijn het de gelaatsuitdrukkingen van de beelden die aanspreken. Hoe slaagde men erin in steen dan nog om zo expressief een lach, een apathische houding, berusting, plezier enz in de beelden te leggen?
Het ossuarium (of knekelhuis)
Om plaats te maken op een kerkhof moesten vroeger soms skeletten worden opgegraven. Die werden dan uit eerbied apart gelegd in een knekelhuis, vaak een kapel op een begraafplaats. Op elk ‘enclos paroissial’ zal je zo’n knekelhuis terugvinden. Soms kregen deze kapellen een mooie gevel aangemeten.
RONDREIS: Wil jij ook graag de Bretoense "enclos paroissial" bezichtigen tijdens een rondreis? Bekijk dan zeker onze roadtrip door Bretagne.
Lampaul-Guimiliau: kerk met schitterende retabels
De ‘enclos paroissial’ van het dorpje Lampaul-Guimiliau (departement Finistère) bezit een Calvarie die dateert uit eind van de 16de eeuw. Aan de voeten van Christus vangen twee engelen het heilige bloed op. De twee moordenaars aan beide zijden van Christus hangen er zo te zien niet al te gemakkelijk bij.
De triomfboog is een monument op zich
Hij draagt een inscriptie van het jaartal 1669. Bovenin merk je Korintische zuilen en ook opvallend de treden helemaal onderin de boog. Ook hier is een calvarie te zien met het Kruisbeeld van Christus en aan zijn zijde Sint Johannes en de Maagd Maria. De triomfboog is verbonden met het ossuarium. Het knekelhuis heeft een fraaie poort met afbeeldingen van arabesken, een wijnrank en vogels. Het werd opgericht in 1667.
Notre-Dame de Lampaul-Guimiliau
De Notre Dame werd gebouwd tussen de 16de en 17de eeuw. Aan de buitenzijde valt het je op dat de toren precies een stuk mist. Een blikseminslag in 1809 is hiervoor verantwoordelijk waardoor nu de toren 18 meter minder hoog is.
Kijk naar het fraaie monumentje dat de dakgevel siert van de zuidelijke toegang. Je zou er de Heilige Michel en Paulus moeten in herkennen. In het zuidelijke portaal, een mix van renaissance en gotiek, zie je o.a. een granieten beeldenrij met de 12 apostelen.
Het interieur bevat heel wat waardevolle kunstwerken. Wat je direct zal opvallen is het mooie houtsnijwerk. De preekstoel (1759) bevat vier evangelisten en vier kerkleraren. Wat je al helemaal niet ziet bij onze kerken is de ‘poutre de gloire’ uit de 16de eeuw (gloriebalk naar een vrije vertaling) die het koor scheidt van het schip. Naast de bebloede Christus zie je beelden van de H. Maagd en de H. Jan. Op de balk vind je scènes uit het Passieverhaal.
De prachtige retabels
Wat je zeker niet mag missen in de kerk zijn de prachtige retabels: links en rechts van het koor, op de muur naast de zuidelijke ingang en rechts van het orgel in de hoek. Het retabel ‘Mise au Tombeau’, Ste Marguerite, St Johannes de Doper, retabel de Passie, Ste Anne, St Laurent. Je moet vooral oog hebben voor de ongelofelijke expressie van de vergulde en gekleurde beelden, net levensecht en de details proberen ontwaren.
De doopvont is uitgevoerd in een barokstijl. Sierlijk zijn de acht gedraaide zuilen. Het baldakijn op de top heeft twee etages en een koepel. Beelden versieren het baldakijn. De banieren (H. Paulus en H. Maagd) met borduurwerk met gouden zilverdraad dateren uit respectievelijk 1634 en 1667. Zij worden telkens in processies meegedragen.
Deze ‘enclos paroissial’ is een heel mooi voorbeeld van hoe de parochie omging met haar rijkdom. Die werd in Lampaul-Guimiliau vergaard met de leerlooierij die er zelfs tot ver in de 20ste eeuw zou floreren.
Niet te verwarren dus met het in de buurt liggende dorp Lampaul-Guimiliau. Uit de vele ‘enclos paroissial’ in Bretagne springt die van Guimiliau (bijna 1000 inwoners) er uit omdat je hier een calvarie aantreft met niet zomaar enkele figuren maar wel méér dan 200! Guimiliau verrijkte zich vooral met de linnenindustrie. Zo kon het voldoende financiële middelen op tafel leggen om de ateliers te betalen die de beelden maakten. Er werd bijna een eeuw aan gewerkt.
De Calvarie bestaat uit een achtvormig bouwwerk met onderin arcadebogen, met daarboven twee verdiepingen vol met beelden. Het zijn Bijbelse taferelen o.a. de voetwassing, Jezus die het Kruis draagt. Bekijk de compositie van wie waar staat, de gelaatsuitdrukkingen van de figuren (die ogen!), de gewaden die men draagt (je herkent de rijken en de armen aan hun kledij), de ‘beweging’ van de personen (merk de soldaten op) enz. Fantastisch om elk detail te ontdekken. Er is ruim zeven jaar aan gewerkt (1581-1588).
REISGIDS: Mis niets tijdens je vakantie in Bretagne en download onze gratis reisgids Bretagne.
Het ossuarium is hier ook meer een kapel dan een ‘lijkenhuisje’. Het werd gebouwd in 1648, later toegewijd aan de H. Anne. Merk de kleine buitenpreekstoel op.
De kerk werd opgericht tussen de 16de en 17de eeuw. De apostelenbeelden bij de toegang van de kerk heten je welkom. De doopvont dateert van 1675, vooral het kunstwerk eromheen is zeer fraai uitgesneden in eikenhout. De retabels (Rosaire, Saint Miliau en Saint Joseph) zijn stuk voor stuk bijzonder mooi. Nog meer prachtig houtsnijwerk is terug te vinden in de preekstoel (1677) en de orgelkast (18de eeuw).
Saint-Thégonnec: zowel binnen als buiten heel bijzonder
De ‘enclos paroissial’ van Saint-Thégonnec heet de mooiste te zijn van gans Bretagne. Het dorp wist een aanzienlijk financieel potje aan te leggen met winsten uit de textielindustrie en diep overtuigd van het katholieke geloof werd een groot deel van dat potje aangewend voor de oprichting van een ‘enclos paroissial’. De massieve triomfpoort is van 1587 en laat al meteen een indruk na bij het binnentreden.
De kerk onderging al diverse aanpassingen. Vooral het houtsnijwerk is van bijzondere waarde. Bekijk maar eens de preekstoel.
Op 8 juni 1998 gebeurde een ramp
De kerk liep door een brand die ruim 3 uur duurde grote schade op. De lokale bevolking probeerde met de hulpdiensten zoveel mogelijke kerkschatten te redden wat maar deels lukte. Een nieuw dak, herstel van de muren, nieuw timmerwerk, het reinigen van de beelden, herstel van het schilderwerk, gebroken glas-in-lood ramen reconstrueren enz.
Ruim 7 jaar lang waren specialisten-restaurateurs, timmermannen, metsers, dakbewerkers, … bezig met de algemene restauratie. Een heus monnikenwerk. Het resultaat is verbluffend.
Het ossuarium is hier in een mooie kapel getransformeerd, gebouwd tussen 1676 en 1682. Hier werden de doden tot net voor de teraardebestelling opgebaard, vergelijkbaar met het dodenhuisje dus. Het is een prachtig staaltje van renaissance bouwkunst. Naast het knekelhuis staat een altaar met eronder een crypte (1702).
De calvarie dateert uit 1610. Beneden de sokkel staan een 40-tal personages. Op de drie pilaren een tiental. Bekijk aandachtig de details aan beide kanten. Bedenk ook eens hoe men toen erin slaagde de beelden zó te maken dat die overeind bleven.
Tip verblijf voor je bezoek aan de Bretoense dorpjes
Ben je op zoek naar een verblijf in de buurt? Dan kan je overnachten bij Auberge Saint Thegonnec in Saint-Thégonnec. Het is dé ideale plek om te verblijven tijdens je bezoek aan de Bretoense dorpjes van Les enclos paroissiaux. Auberge Saint Thegonnec biedt comfortabele en charmante kamers met een unieke inrichting waar je na een lange dag helemaal tot rust kan komen.
Bij mooi weer kan je van de zon genieten op het terras in de tuin. Als gast kan je ook genieten van de traditionele en streekgerechten in het gastronomisch restaurant bij het driesterrenhotel. Meer info & boeken.
Filmpje: Ontdek alvast de Enclos Paroissial van Lampaul-Guimiliau
Ben je benieuwd naar je bezoek aan de speciale Bretoense "enclos paroissial" tijdens je vakantie in Bretagne? In onderstaand filmpje kan je al een voorproefje bekijken. Als je zelf alles met geuren en kleuren wil ontdekken zal je natuurlijk moeten afreizen naar Bretagne.
Wil jij ook niets missen tijdens je verblijf in Bretagne?
Herkenbaar: je wil er zeker van zijn dat je niets mist tijdens je vakantie in Bretagne? Dan is er goed nieuws, want wij deden alvast al het opzoekingswerk voor jou. Koop je reisgids Bretagne met alle belangrijke bezienswaardigheden in de regio (+ GPS coördinaten). Eerst uitproberen? Download je gratis preview reisgids Bretagne.