Ros Beiaard 2022 in Dendermonde: info & tips voor je bezoek
Wil je er een dagje of een weekend tussenuit? Naar een plaats waar je zowel historische bezienswaardigheden kan bewonderen als unieke culturele evenementen kan bijwonen? Maak kennis met Dendermonde, de thuis van het Ros Beiaard en zo veel meer. Elk jaar kan je er 3 historische reuzen door de straten zien trekken en er vinden het hele jaar door fantastische festivals plaats.
Lees hieronder alles over Dendermonde, het Ros Beiaard en nog meer niet-te-missen festiviteiten in de stad.
Foto Ros Beiaard door Paul Hermans
Inhoud artikel
De stad Dendermonde
De stad Dendermonde
Dendermonde wordt in het Franse dialect Deiremonne genoemd. De stad ligt in Oost-Vlaanderen en het is ook de hoofdplaats van het arrondissement Dendermonde in de prachtige Denderstreek.
De stad heeft iets meer dan 45 000 inwoners die Dendermondenaren worden genoemd. Dendermonde staat in het hele land bekend als de plek waar het Ros Beiaard al sinds de 15e eeuw om de 10 jaar door de straten gedragen wordt.
Onze tip: Wil je ook de stad Dendermonde bezoeken? Download alvast onze gratis stadswandeling Dendermonde en ontdek de mooiste plekjes.
Het Ros Beiaard in 2022
Op 29 mei 2022 kan je een erg speciaal evenement meemaken dat slechts eenmaal in de 10 jaar plaatsvindt. Dendermonde staat dan de hele dag in het teken van het mythische Ros Beiaard. Een folkloristisch paard dat voortspruit uit de sage van de Vier Heemskinderen.
Het Ros Beiaard is onderdeel van een sage die een rijke en wervelende geschiedenis kent en waar de Dendermondenaren vanzelfsprekend trots op zijn. Daarom eren zij elke 10 jaar het Ros Beiaard met een uiteenlopend aanbod van toneel, dans, muziek en zang in het teken van dit bijzondere en aansprekende verhaal. Het hoogtepunt van de dag is wanneer het Ros Beiaard door de straten trekt.
Standbeelden van het paard
Het Ros Beiaard heeft natuurlijk een prominente plaats in de stad veroverd en dat mag je letterlijk nemen. Er staan in de hele stad 3 mooie beelden die de herinnering aan het Ros levendig houden. Een groot bronzen beeld van het paard siert de torenspits van het Justitiepaleis, ongeveer 50 meter boven de grond. In het stadspark staat een natuurstenen beeld van een steigerend paard, het is de blikvanger in het park.
En dan heb je nog een moderne bronzen versie van het Ros Beiaard die op de belangrijkste toegangsweg naar het centrum van de stad prijkt. Naast die 3 beelden vind je in Dendermonde ook een heuse Ros Beiaardstraat, een Pijnderslaan, een Reynoutstraat en uiteraard ook een Ommegancklaan. Kortom, er valt niet te ontsnappen aan het Ros Beiaard.
Het Ros Beiaard: alles wat je moet weten
Een reusachtige constructie
Het Ros Beiaard is een echt reuzenpaard. Het hoogste gedeelte van het Ros Beiaard, het hoofd, steekt bijna 5 meter boven de grond uit. Samen met de sierpluim is het zelfs bijna 6 meter hoog, dat is ongeveer even hoog als een flatgebouw van 3 verdiepingen hoog! Het paard is ook meer dan 5 meter lang en ongeveer 2 meter breed.
Het hoofd van het Ros Beiaard
Het lichaam van het ros is weliswaar al imposant genoeg, maar het hoofd trekt nog veel meer bekijks. Het is namelijk een waar kunstwerk dat uit hout is gesneden en vermoedelijk dateert uit het begin van de 17e eeuw. Het is helemaal hol en is 1,30 meter lang en een halve meter breed.
Sommige experts menen dat het hoofd pas in 1754 is vervaardigd, maar elke Dendermondenaar is het daar niet mee eens en houdt vast aan de traditionele versie. Het hoofd wordt elke tien jaar extravagant versierd met witte en rode struisvogelveren, de oorspronkelijke kleuren van de stad Dendermonde.
Het lichaam
Naast het hoofd wordt natuurlijk ook het lichaam van het paard feestelijk aangekleed. Het zadelkleed van het paard is bordeaux van kleur met accenten van goud- en zilverdraad. Daarop zie je een purperen dekkleed, waar de wapens van de stad op zijn geborduurd. Het haar van de staart is vervaardigd uit echte paardenharen van meer dan 30 verschillende paarden.
De vier heemskinderen
In de ommegang zie je de vier heemskinderen ontsnappen aan het geweld. De eerste keer dat dit uitgevoerd werd, was rond 1460. Conform traditie dienen elke tien jaar de heemskinderen te bestaan uit vier opeenvolgende broers die in dezelfde familie zijn geboren. Die jonge ridders zitten in vol harnas op het ros gedurende de ommegang en begroeten het publiek fier met hun zwaard.
De Ros Beiaardommegang in levenden lijve
Meer dan het ros alleen
In de Ros Beiaard ommegang zie je de ware ziel van de Dendermondenaren naar boven komen. Ze hebben immers 10 jaar gewacht om het paard weer te zien en ze hebben er al die jaren echt naar uitgekeken. Hier en daar zal je zelfs een traantje zien rollen.
Elke keer weer trekt de ommegang zo’n 100 000 toeschouwers die het schouwspel gadeslaan. Er doen aan de hele ommegang maar liefst 2000 figuranten en 200 paarden mee. Je zal ook heel wat praalwagens door de straten zien trekken.
Het gevecht op de Grote Markt
Het ultieme hoogtepunt bestaat uit het vuurgevecht van het Ros Beiaard op de Grote Markt van Dendermonde. Het paard danst, steigert en beweegt dan met de vier Heemkinderen op de rug en wordt gedragen door 12 zogenaamde pijnders.
Elke keer wil het paard uitbreken, maar het wordt door buskruitschutters tegengehouden. Natuurlijk wint het sterke paard het gevecht elke keer en uiteindelijk verlaat het de markt om daarna terug te keren naar zijn rustplaats voor de komende 10 jaar.
De legende van het Ros Beiaard
Reinout, de sterkste zoon van Aymon
Aymon, een rijke man uit Dendermonde, leefde continu in strijd met Karel de Grote. Pas nadat Aymon het huwelijk aanging met een nicht van Karel de Grote, genaamd Adelheid, kwam er enige vorm van verzoening. Nadien werden uit dat huwelijk 4 sterke en gezonde zonen geboren: Ritsaert, Writsaert, Adelaert en Reinout. Allen werden tot de ridderorde verklaard en kregen elk een eigen paard tot hun beschikking.
Reinout bleek echter over bijzondere krachten te beschikken. Met slechts één vuistslag velde hij zijn paard. Hij kreeg een tweede ros cadeau, maar al na de eerste rit brak Reinout de lenden van het dier. Aymon bedacht een oplossing om een paard voor Reinout te vinden dat sterk genoeg zou zijn.
Het sterkste Ros voor Reinout
In een nabijgelegen burcht zat het alom gevreesde Ros Beiaard al lange tijd opgesloten. Het paard was zeker niet voor iedereen bestemd, enkel een sterke en behendige ruiter zou het dier meester kunnen. Aymon dacht dat zijn zoon de geschikte man was en hij had gelijk, want na een beladen gevecht sloeg Reinout erin om het dier aan zijn wil te onderwerpen.
Oorlog met Karel de Grote
Enkele jaren later sloeg het noodlot echter toe. Reinout onthoofdde namelijk Lodewijk, de zoon van Karel de Grote. Alle 4 de kinderen van Aymon sprongen op de rug van het Ros Beiaard en vluchtten naar de burcht. Vandaar verdedigden de 4 ridders zich tegen de sterke legers van Karel de Grote.
Een triest vredesverdrag
De 4 Heemskinderen, een verbastering van Aymonskinderen, zagen al snel in dat ze de strijd tegen Karel de Grote nooit zouden kunnen winnen. Op de rug van het Ros Beiaard vluchtten ze daarom terug naar Dendermonde. Daar vonden ze hun moeder in groot verdriet. Ze vertelde dat hun vader door Karel de Grote gevangen was genomen en dat hij enkel vrede te willen sluiten als ze het Ros Beiaard aan hem zouden geven. Reinout weigerde stellig, maar de smeekbeden van zijn moeder overtuigden hem uiteindelijk om het sterke ros weg te geven.
Het einde van het Ros
Het paard werd in opdracht van Karel de Grote naar de Dendermonding gebracht waar zware molenstenen aan de nek van het dier werden gebonden. Vervolgens werd het ros in het water gegooid, maar het spreekt voor zich dat een paard als het Ros Beiaard zich niet zomaar zou laten kennen!
Het ros verbrijzelde de molenstenen en zwom meteen terug naar de plek waar zijn metgezel Reinout stond. Reinout kon het schouwspel echter niet meer aanzien en hij wendde zijn blik af. Het Ros Beiaard dacht daardoor dat Reinout hem liet vallen. Nadat het sterke ros een derde keer hoopvol boven water gekomen was, verdronk het dier zichzelf daarom in stil verdriet.
De Gildenreuzen van Katuit: de andere beroemde ommegang van Dendermonde
Ros Beiaard-ommegang in het klein
Naast het Ros Beiaard kan je elke laatste donderdag in augustus de reuzenommegang van Katuit meemaken. De in deze streek beroemde gildereuzen Mars, Indiaan en Goliath trekken dan in een optocht door Dendermonde. Deze ommegang wordt nog eens extra bijzonder gemaakt door de ruim 1.000 figuranten, muziekkorpsen, praalwagens en fakkeldragers. Het beste van allemaal, je hoeft er geen 10 jaar op te wachten!
Een leuk detail: samen met het Ros Beiaard worden deze Gildereuzen bewaard in de Hollandse Kazerne. Die plek is helaas niet voor publiek toegankelijk.
Wat je mag verwachten
De 3 reuzen Indiaan, Mars en Goliath zie je dan dansend door het centrum voortbewegen. Deze ommegang is een erg belangrijk folkloristisch evenement in deze stad. De stoet is bijna sprookjesachtig te noemen en de reuzen worden door de eerder genoemde 1000 figuranten bijgestaan. De stad wordt ter gelegenheid van de reuzen ook helemaal versierd.
Een leuk detail: deze Gildereuzen worden samen met het Ros Beiaard bewaard in de Hollandse Kazerne. Die plek is helaas niet voor publiek toegankelijk.
De 3 stadsreuzen van Katuit
Indiaan
In 1648 vond er een stoet plaats van de Sint-Sebastiaansgilde. De gilde liet zich toen vertegenwoordigen door een reuzin die de Jachtgodin werd genoemd. In 1714 verscheen dezelfde stoet met een nieuwe reus: Indiaan. Men denkt dat Indiaan op de Jachtgodin gebaseerd kan zijn omdat ze veel gelijkenissen vertonen. Indiaan is bijna 4,5 meter hoog en is de reus van de Handboogschuttersgilde Sint-Sebastiaan.
Mars
Mars stelde natuurlijk de god van de oorlog voor en de reus ziet er ook echt uit als een krijgsgod. Hij heeft een helm op en een zwaard in de hand waarop duidelijk een gevleugelde draak is geschilderd. De lichaamsdelen van de huidige Mars stammen uit 1648 en de reus is bijna 4 meter hoog. Mars behoort als reus tot de Kolveniersgilde Sint-Andries.
Goliath
Als laatste Goliath: de oorlogszuchtige god die tot de Bijbelse stam van de Filistijnen behoorde. Hij is de beroemde Goliath uit het verhaal van David en Goliath. Zijn hoofd is gemaakt van hout en werd zorgvuldig beschilderd. Op zijn kromzwaard werd een drakenkop geschilderd en hij draagt een bijzondere hoed. Ook deze reus is 4 meter hoog.
Het rijke erfgoed van Dendermonde
De levendige tradities van Dendermonde
Beide historische verhalen maken onlosmakelijk deel uit van het alledaagse leven van alle Dendermondenaren. De traditie is zelfs zo sterk dat ze alle inwoners van de stad met elkaar doen verbroederen. Voor de stoet van het Ros Beiaard moeten telkens opnieuw 4 heemskinderen gekozen worden, maar ook de pijnders (de dragers van het ros) worden tijdens een stadsfeest gekozen nadat ze verschillende eeuwenoude proeven moeten afleggen.
Er bestaat ook een Ros-Beiaardharmonie en een Ros-Beiaardstadscomité. Van jongs af aan werken de kinderen in Dendermonde ook in school actief met beide sages en ook in het straatbeeld wordt steeds aan de verhalen herinnerd. Zowel de Gildereuzen, het Ros Beiaard als beide ommegangen werden in 2008 toegevoegd aan de welbekende lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid van UNESCO.
Streekproducten
Naast het historische en culturele aspect, hebben beide sages ook een grote invloed op commercieel gebied. Zo kun je bij enkele banketbakkers gedurende het hele jaar allerlei lekkernijen kopen. Denk aan Ros-Beiaardgebak, maar ook de welbekende Belgische pralines in de vorm van het ros. Je kan daarnaast ook Ros Beiaardchampagne en –jenever kopen.
Filmpje: het gevecht met het Ros Beiaard op de Grote Markt
Benieuwd naar hoe de stoet van het Ros Beiaard verloopt? In deze video krijg je het gevecht met het Ros Beiaard op de Grote Markt te zien. Als je dat in het echt wil meemaken, zal je natuurlijk zelf naar Dendermonde moeten afzakken.
Download onze stadswandeling door Dendermonde
Wil je ook de stad Dendermonde beter leren kennen? Dan hebben wij de ideale stadswandeling voor jou. Je wandelt langs de mooiste plekjes van de stad en leert ondertussen ook heel wat bij. Download de gratis stadswandeling hier.