Onbekend Napels: ontdek de fascinerende wijk Rione Sanità in Napels
Tijdens een stedentrip Napels word je al snel opgeslokt door de gezellige drukte en chaos van het historisch centrum. Ook de nauwe steegjes van de Quartieri Spagnoli, waar het wasgoed vrolijk aan de lijnen wappert en de inmiddels beroemde schildering van voetballer Maradona te bewonderen is, weten mensen zonder problemen te vinden.
Inhoud artikel
Wanneer je niet genoeg kunt krijgen van de Napolitaanse sferen, geuren en kleuren, neem dan een kijkje in een onbekender maar zeer interessant stukje Napels: Rione Sanità. Deze kleurrijke en sfeervolle volkswijk ligt nét buiten het historisch centrum van de stad, op een steenworp afstand van de stadspoort Porta San Gennaro en het archeologisch museum.
Lees alles over de fascinerende wijk Rione Sanità in Napels en wat je er kunt zien, doen en proeven.
Kaartje met bezienswaardigheden in Rione Sanità in Napels
Historie Rione Sanità in Napels
De wijk werd gebouwd aan het einde van de 16 eeuw in een vallei die al sinds het Griekse tijdperk als begraafplaats werd gebruikt. In haar begintijd was de Sanità een geliefde wijk waar voornamelijk adellijke en welgestelde families zich vestigden. Om de drukte en chaos van het centrum te ontvluchten, zochten veel mensen hun rust net buiten de stadspoorten en dat mocht ook wel wat kosten. Dat geld vaak geen rol speelde, is te zien aan de vele prachtige gebouwen die hier nog steeds te bewonderen zijn.
De bouw van de ponte della Sanità
Met de bouw van het paleis van Capodimonte vormde de straat die door de wijk liep de enige verbinding tussen beide koninklijke paleizen van de stad. De koning passeerde daarom regelmatig met zijn koets en paarden door de wijk, wat deze plek enorm populair maakte. Met de bouw van de ponte della Sanità, een brug, werd de route via de wijk steeds minder gebruikt en nam ook de populariteit van de Rione Sanità langzaam af. Dit was voor veel mensen reden om zich elders te vestigen.
Rione Sanità: een levendige en bruisende volkswijk
Het gevolg was dat de wijk achteruit ging, de mooie gebouwen in verval raakten en de wijk door deze gebeurtenissen ook haar goede reputatie verloor. Tegenwoordig heeft de Rione Sanità nog steeds te maken met sociale problemen, maar er zijn veel (vrijwillige) verenigingen die zich inzetten om betere leefomstandigheden te creëren en kansen te bieden aan de inwoners van de wijk. Ondanks de problemen waar deze wijk mee te kampen heeft, is het een levendige en bruisende volkswijk waar je je ogen uitkijkt, sporen van de geschiedenis aanschouwt en een puur stukje Napels ervaart.
Palazzo dello Spagnolo
De wijk is gevuld met bijzondere schatten waar je, voor je er erg in hebt, zo aan voorbij loopt. Verstopt tussen twee winkels die kleurrijke kledingstukken en tassen op straat hebben uitgestald, vind je een bijzondere erfenis van de rijke geschiedenis die deze wijk kent: het Palazzo dello Spagnolo (locatie op de kaart). Ingeklemd tussen de handelswaren, verschijnt de imposante toegangspoort in beeld die naar de binnenplaats leidt.
Het palazzo in Napolitaanse barokstijl werd in 1738 in opdracht van de markies Nicola Moscati gebouwd en ontworpen door de vooraanstaande architect Ferdinando Sanfelice. De dubbele trappen zijn kenmerkend voor Sanfelice’s stijl en inspireerden andere architecten uit die periode om ook aan hun ontwerp deze scala sanfeliciana toe te voegen. De versieringen in rococo-stijl en de borstbeelden die de ingangen tot de woningen sieren, maken het geheel af en zorgen voor een beeldig plaatje.
Bijzonder detail is dat koning Karel III van Bourbon de binnenplaats van het gebouw regelmatig gebruikte als stal. Op weg naar het koninklijk paleis dat op de heuvel van Capodimonte lag, maakte hij een stop op de binnenplaats om zijn paarden te verwisselen voor ossen. De weg omhoog was namelijk zeer steil en waren enkel deze dieren in staat om probleemloos de pittige klim naar het paleis te maken.
Palazzo Sanfelice
Een stukje verderop in de wijk tref je het Palazzo Sanfelice, eveneens een ontwerp van de eerder genoemde architect. Hij was een van de mensen die zijn toevlucht buiten de stadsmuren zocht en ontwierp dit gebouw tussen 1724 en 1728 als onderkomen voor zijn gezin. Niet alleen liet hij een nieuw gebouw uit de grond stampen, hij maakte tevens gebruik van het naastgelegen gebouw dat hij liet opnemen in het ontwerp. Op die manier creëerde hij een ruime woning die over twee ingangen beschikte. Ook in dit gebouw zijn de kenmerkende trappen te herkennen en zijn er overblijfselen van fresco’s en andere versieringen te zien.
De scenografie van het gebouw en de binnenplaats is ook bij filmmakers niet onopgemerkt gebleven. Er zijn hier verschillende films opgenomen en fungeerde het Palazzo Sanfelice ook als decor voor enkele scenes uit het derde seizoen van de populaire serie Gomorra.
Geboortehuis van Totò
Acteur, komiek, dichter, scenario- en toneelschrijver
Rione Sanità is de plek waar Antonio de Curtis, beter bekend als Totò, het levenslicht zag. Zijn naam klinkt wellicht niet bekend in de oren, zijn afbeelding kom je echter overal tegen wanneer je door Napels wandelt. De acteur, komiek, dichter, scenario- en toneelschrijver was ongekend populair onder de Napolitanen en wist met zijn teksten en grappen indruk te maken (zie filmpje hier). Opgroeien in een wijk als Rione Sanità was niet altijd even makkelijk, maar wist de acteur bijzonder veel inspiratie te putten uit alles wat dit stukje Napels te bieden had.
Bijzondere gevoel voor humor
Met zijn bijzondere gevoel voor humor wist hij het leed, verdriet en de moeilijkheden waar hij zelf mee te maken had te verwerken in grappen, rake opmerkingen en gedichten. Juist omdat dit voor velen zo herkenbaar was, wist hij zich enorm geliefd te maken en groeide uit tot een van de populairste acteurs van Italië. De acteur overleed op 15 april 1967, kreeg drie begrafenissen en de stad was maandenlang in rouw. Tot op de dag van vandaag is niemand in Napels deze man vergeten en zit Totò in het hart van elke Napolitaan.
Wanneer je nieuwsgierig bent geworden naar de plek waar de zogenoemde prins van de lach opgroeide, wandel dan naar de Via Santa Maria Antesaecula waar je op nummer 110 zijn geboortehuis vindt (zie locatie op de kaart). De plek is niet over het hoofd te zien, een enorme afbeelding van de acteur siert de gevel. Het huis is niet te bezoeken maar je kunt een blik werpen op het balkon vanwaar Totò als kleine jongen voorbijgangers nauwkeurig bestuurde om hen vervolgens te imiteren. Vanaf de binnenplaats kun je een glimp opvangen van wat ooit de keuken was en waar zijn moeder ongetwijfeld dagelijks de pasta voor haar en haar zoon opschepte.
Breng een bezoek aan de catacomben
Dat er in Napels een ondergrondse wereld verscholen gaat, is algemeen bekend. Veel van deze plekken kun je tegenwoordig bezoeken, met of zonder gids. Ook in de Rione Sanità zijn er bijzondere plekken te vinden waar je letterlijk afdaalt naar de geschiedenis.
Catacomben van San Gaudioso bezoeken
- Onder de Basilica di Santa Maria della Sanità kun je de catacomben van San Gaudioso bezoeken. San Gaudioso was een bisschop die na zijn dood buiten de stadsmuren werd begraven. Al snel groeide deze plek uit tot een belangrijke vroegchristelijke begraafplaats en plaats van aanbidding.
- Wanneer je met de gids naar de catacomben afdaalt, kom je veel meer te weten over bepaalde rituelen en gebruiken waar men in het verleden aan vasthield. Zo was het gebruikelijk om de schedel in de muur aan te brengen en de rest van het lichaam erbij te schilderen. De persoon werd afgebeeld met kleding en gereedschappen die te maken hadden met het beroep dat hij of zij in het leven had uitgeoefend.
- Ook indrukwekkend is om te horen over het drainage proces dat werd uitgevoerd wanneer iemand was overleden. Bij deze procedure werden de lijken in nissen geplaatst en op een specifieke plaats in het lichaam een gaatje gemaakt zodat ze hun vloeistoffen konden verliezen. Nadat dit proces was voltooid, werden de botten gewassen en naar de laatste rustplaats gebracht.
Neem een kijkje in het Ipogeo dei Cristallini
Het Ipogeo dei Cristallini bestaat uit vier ondergrondse grafkamers en ga je hier maar liefst 2300 jaar terug in de tijd. De ruimtes kwamen in 1889 toevallig aan het licht toen baron Giovanni di Donato onder zijn woning graafwerkzaamheden liet uitvoeren in de hoop water te vinden. In plaats van water stuitte hij op een schat van Griekse schilderkunst en architectuur, bestaande uit vier grote grafkamers die zijn uitgegraven in tufsteen en zijn voorzien van prachtige versieringen, fresco’s, urnen en altaren.
De ruimtes zijn tegenwoordig geopend voor het publiek. De toegang bevindt zich aan de Via dei Cristallini nummer 133 en het is noodzakelijk om vooraf te reserveren, meer info via deze link.
LEESTIP: Download onze reisgids Napels en Amalfikust, deze bevat een complete rondreis en alle top bezienswaardigheden van de Amalfi kust.
Bezoek de begraafplaats met duizenden schedels
Een opmerkelijke begraafplaats die je wellicht wat kippenvel zal bezorgen
Helemaal achterin de wijk bevindt zich een opmerkelijke begraafplaats die je wellicht wat kippenvel zal bezorgen. Het Cimitero delle Fontanelle waarborgt ruim 40.000 schedels, verspreid over een oppervlakte van zo’n 3000m². De ruimte diende eerst als tufsteengrot waar materiaal uit werd gewonnen om de gebouwen van de stad te kunnen realiseren. Geteisterd door diverse epidemieën en een tekort aan plek op de reguliere begraafplaatsen, begon men in 1656 de grot te gebruiken om de vele doden te kunnen bergen.
Tijdens hevige regenbuien overblijfselen met het water mee naar buiten stroomden
Het gebeurde geregeld dat tijdens hevige regenbuien de overblijfselen met het water mee naar buiten stroomden en door de straten dreven. Aangezien dit voor de inwoners van de wijk geen prettig aangezicht was, werden er aanpassingen aangebracht. De verschillende beenderen werden geordend in nette stapels en er werd een muur en een altaar gebouwd zodat het een echte begraafplaats zou worden.
De begraafplaats staat bekend om een bepaalde rite, anime pezzentelle genaamd. Mensen adopteerden als het ware een schedel en in een droom werd duidelijk gemaakt waar de bijbehorende ziel (anima) behoefte aan had. Ging het bijvoorbeeld om een kind, dan kon dat chocola of speelgoed zijn. Deze geschenken werden vervolgens naar de schedel gebracht en dit alles werd gedaan in ruil voor bescherming. In 1969 werd dit gebruik door de kerk verboden omdat het als heidens werd beschouwd. Alles wat je moet weten voor een bezoek aan het Cimitero delle Fontalle.
Wanneer je bij wilt komen om alle indrukken te verwerken en energie wilt tanken, hoef je de wijk zeker niet te verlaten. Napels staat bekend om de vele lekkernijen waar je ook in de Rione Sanità kennis mee kunt maken.
Pizza bij Concettina ai Tre Santi
Wanneer je in Napels bent, kan het eten van een echte Napolitaanse pizza natuurlijk niet ontbreken. In de Rione Sanità kun je hiervoor aanschuiven bij Concettina ai Tre Santi.
Het verhaal van Concettina ai Tre Santi gaat terug naar 1951 toen Concettina Oliva met veel plezier pizze fritte maakte en verkocht aan de liefhebber. De naam van de huidige pizzeria is daar ook een verwijzing naar: naast haar kraampje bevonden zich votiefstenen van drie heiligen (santi). Inmiddels staat zowel de derde als de vierde generatie van de familie Oliva aan het roer. Vader Antonio en zoon Ciro vormen een onverslaanbaar duo die samen de heerlijkste pizza’s bakken.
De pizzeria is razend populair en enorm geliefd bij veel Napolitanen
Je treft er dan ook vaak een rij mensen voor de deur, wachtend op een plekje in de sfeervolle zaak. Het is het wachten meer dan waard. Het deeg is van uitmuntende kwaliteit en er wordt gebruik gemaakt van enkel verse ingrediënten die het eten van de pizza een ware culinaire ervaring maken. Op de kaart vind je naast de traditionele pizza’s nog vele andere heerlijke creaties waarvan de combinatie van ingrediënten met zorg en kennis is bepaald. Het maken van een keuze zal nog moeilijk worden aangezien het menu is gevuld met pizza’s die je het water in de mond doen lopen en je het liefst allemaal wilt proeven. Adres: Via Arena della Sanità, 7 Bis
Gefrituurde pizza bij Isabella de Cham
Pizzaiola van het jaar
Naast de klassieke ronde pizza is Napels de aangewezen plek om de gefrituurde variant te proberen. De pizza fritta is bijzonder machtig maar een waar feestje voor de smaakpapillen. In Rione Sanità moet je hiervoor bij de koningin van de pizza fritta zijn, Isabella De Cham. Door liefhebbers en critici wordt zij op handen gedragen door haar unieke en smakelijke creaties, waar dan ook geen woord van gelogen is. Al op jonge leeftijd wist zij indruk te maken op de juryleden van 50 Top Pizza en kreeg zij van hen in 2017 de titel ‘Pizzaiola van het jaar’ toegekend. In datzelfde jaar eindigde ze als tweede in de race voor het Wereldkampioenschap pizza bakken in de categorie pizza fritta.
In 2018 opende ze de deuren van haar eigen zaak, midden in de bruisende volkswijk. Met een team dat voornamelijk uit vrouwen bestaat, heeft ze een waar imperium opgebouwd en heeft ze in de afgelopen jaren ook andere zaken geopend. Isabella stopt ontzettend veel passie in haar werk en dat proef je in de gefrituurde hoogstandjes die zij presenteert en zonder meer het proberen waard zijn.
Adres: Via Arena della Sanità, 27
Een zoete stop bij Poppella
Voor een zoete stop strijk je neer bij Pasticceria Poppella (Via Arena della Sanità 28/29). Deze banketbakkerszaak won flink wat populariteit met het luchtige gebakje fiocco di neve. Dit zoete sneeuwvlokje is een redelijk jonge uitvinding maar mag zeker tot de specialiteiten van Napels worden gerekend. Het recept is strikt geheim, we weten enkel dat de kleine brioche wordt gevuld met een ricotta-crème en iets wegheeft van een slagroomsoesje.
Naast de fiocco classico zijn er ook de fiocchi met chocoladevulling en pistache, stuk voor stuk perfect voor de lekkere (zoete) trek. Naast het sneeuwvlokje zijn de vitrines van de zaak gevuld met nog veel meer traditionele lekkernijen waarvan je, onder het genot van een schuimige cappuccino, van kunt smullen.
Wil je zeker niets missen tijdens je vakantie in Napels? Dan is er goed nieuws, want wij deden al het opzoekingswerk voor jou. Koop onze reisgids Napels met 49 topbezienswaardigheden (+ GPS coördinaten) en een volledig uitgestippelde rondreis en ga op pad. Eerst uitproberen? Download alvast je gratis preview reisgids Napels-Amalfi-Pompeii om in de stemming te komen!