Amsterdam bezoeken? Alles wat je moet weten over Amsterdam
Ben je van plan om Amsterdam te bezoeken? Of wil je meer te weten komen over de Nederlandse hoofdstad? Dan zit je hier zeker en vast op de goede plaats. Wij hebben een volledige gids gemaakt met alle informatie die je maar kan nodig hebben over Amsterdam.
Inhoud artikel
Geschiedenis van Amsterdam
Bij opgravingen aan het Damrak en het Rokin bleek dat er al een nederzetting was in de Nieuwe steentijd zo’n 4.600 jaar geleden, en dat ook de Romeinen er ca. 2.000 jaar geleden hebben gewoond, maar de geschiedenis van Amsterdam begint eigenlijk pas in het jaar 1000, toen de streek, een moerasgebied genaamd Aemestelle, stap voor stap werd ontgonnen. Er werd een dam aangelegd aan de Amstel delta en dat werd, omdat het gelegen was op een kruispunt van handelswegen, het begin van de nederzetting, die uiteindelijk Amsterdam zou worden.
1275 is het jaartal waarin Aemestelledam voor het eerst genoemd wordt in een document van Floris V waarin het werd vrijgesteld van tolheffing. De Amsterdammers hadden daarmee vrije doorgang door het graafschap Holland en daarmee als handels-, scheepvaart-, en visserijstad een groot voordeel op andere steden in het graafschap.
Rond 1300 verkreeg Amsterdam stadsrechten en begon zich snel te ontwikkelen. Het stadshart werd aangelegd met straten als de Nieuwezijds Kolk, Kalverstraat, Spui, Dam, Grimburgwal. Er werden grachten gregraven parallel aan de monding van de Amstel en wallen opgeworpen voor de nieuw aan te leggen burgwallen, die ook nu nog terug te vinden zijn.
Door handel met het Oostzeegebied en het Mirakel van Amsterdam, een miraculeus wonder waarbij een uitgebraakte hostie ongeschonden uit vuur komt, werd Amsterdam in de 14de eeuw een belangrijke handelsplaats én bedevaartsoord. Ook had de stad al in die eeuw een eigen burgerlijk bestuur, wat vroeg is in vergelijking met andere hoofdsteden, waar de adel nog de scepter voerde.
In de 15de eeuw werden, na een paar grote branden, houten huizen verboden,en werd de overgang naar de bouw van stenen huizen ingezet. Er werd ook een nieuwe ring om de stadskern heen gebouwd: Singel, Geldersekade en Kloveniersburgwal.
Tijdens de oorlogen in de 16de eeuw stond Amsterdam aanvankelijk aan de kant van Spanje, maar omdat het zijn belangrijke handelspositie niet wilde verliezen, heeft het zich toch aangesloten bij de andere Hollandse steden in hun verzet tegen de Spanjaarden. Door de val van Antwerpen in 1585, tot dan toe de belangrijkste handelsstad in de Nederlanden, kon Amsterdam zijn positie verder versterken. Veel Antwerpse handelaren weken uit naar Amsterdam en brachten hun financiële expertise en internationale handelscontacten mee. Ook veel Portugese joden vluchtten voor de Spaanse Inquisitie naar Amsterdam en droegen bij aan de groeiende welvaart.
Naast de handel met het Oostzeegebied werden er andere handelskanalen gezocht en ook gevonden in het Oosten. In 1602 werd de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) opgericht. In die periode trad een enorme groei in welvaart op en daarmee was de Gouden Eeuw, die de hele 17de eeuw zou duren, voor Holland en Amsterdam een feit. Het is niet toevallig dat er juist in die tijd zoveel nu nog bekende kunstenaars hun werken maakten: Rembrandt (schilder), Sweelinck (componist), Vondel (toneelschrijver), en P.C. Hooft (dichter).
De grachtengordel, bestaand uit de Herengracht, Prinsengracht en Keizersgracht, die nu op de UNESCO Werelderfgoedlijst prijkt, stamt uit de eerste helft van de 17de eeuw. De arbeiders, die nodig waren voor de bouw van de herenhuizen aan de grachten, werden van elders aangetrokken en gehuisvest ten westen van de grachtengordel, grotendeels in wat nu de Jordaan is.
In 1806 werd Amsterdam door Lodewijk Napoleon tot hoofdstad van de Nederlanden gemaakt, samen met Brussel.
Tot 1850 kwam er verder niet veel gebiedsuitbreiding van de stad meer bij. De welvaart en het aantal inwoners bleef echter wel groeien tot aan de Franse overheersing, die duurde van 1795 tot 1813. Vanaf 1795 trad er economische stagnatie en neergang op door de verzanding van scheepvaartroutes, de afname van de handel met het Oosten, de oorlogen van Frankrijk met Engeland en het Continentale stelsel, dat de handel met Engeland aan banden legde. Pas toen in de loop van de 19de eeuw het Noordhollands Kanaal en het Noordzeekanaal werden aangelegd en de haven van Amsterdam weer beter toegankelijk werd, bloeide de stad weer op.
Industrialisatie, aanleg van spoorwegen en nieuwe vormen van bedrijvigheid en handel, leverden een grote groei van de bevolking op. Van 1800 tot 1900 groeide bevolking van een kleine 200.000 naar ruim 500.000. Volkswijken zoals de Pijp, de Dapperbuurt, de Staatsliedenbuurt en de Kinkerbuurt zagen het levenslicht. Verschillende van die wijken zijn er inmiddels door gentrificatie beter aan toe. Het gentrificatieproces begint vaak met kunstenaars en studenten, die door de lage huur- en huizenprijzen worden aangetrokken, en uiteindelijk meer zakelijk verkeer, culturele voorzieningen en horeca aantrekken, waardoor de buurt er weer bovenop komt.
Ook in de 20ste eeuw zette de groei zich door. Er wordt soms zelfs gesproken van een Tweede Gouden Eeuw. In 1930 telde Amsterdam ruim 750.000 inwoners. De stad groeide enerzijds door annexatie van omliggende gemeenten, zoals bijvoorbeeld Sloten, Watergraafsmeer, Buiksloot en Nieuwendam, en anderzijds door uitbreiding in Amsterdam-Noord waar nieuwe wijken werden gebouwd. Vanaf 1920 draagt luchthaven Schiphol ook bij aan de groei van de stad.
In de jaren 50 en 60 kwamen heel wat arbeiders uit Spanje en Italië naar Nederland om er te werken in de opkomende industrieën. In de jaren 60 en 70 werden zij aangevuld met Marokkanen en Turken, die in grote getalen geronseld werden om te voldoen aan de vraag naar arbeid.
In de jaren 60 steken er, net als elders in de wereld, verschillende vormen van protest de kop op in Amsterdam. Provo, bijvoorbeeld, ondernam verschillende ludieke acties tegen diverse gezagsdragers. Bij de trouwerij van Beatrix in 1966 werden rookbommen gegooid (omdat Claus van Duitse afkomst was). In 1969 bezetten studenten het Maagdenhuis, alwaar het bestuur van de UvA (Universiteit van Amsterdam) gevestigd was. En, in het kader van de flower power, hingen hippies rond op de Dam en sliepen ze in het Vondelpark.
In de jaren 70, bij de onafhankelijkheid van Suriname, kwamen er veel Surinamers naar Nederland. Veel van hen vestigden zich in De Bijlmer, tegenwoordig Amsterdam Zuid-Oost genoemd.
In de jaren 80 en 90 was Amsterdam een tijdlang homohoofdstad van de wereld, maar eind jaren 90 raakte het die reputatie kwijt aan steden als Berlijn, Barcelona en Londen. De jaarlijkse Canal Parade trekt nog wel veel bekijks.
Tegenwoordig zijn de Zuidas, de IJ-oevers en Noord de nieuwe gebieden die ontwikkeld worden. Zo wordt van Amsterdam het ’Manhattan aan het IJ’ gemaakt. En uitbreiding met Nieuw-Sloten en IJburg zorgt voor nog meer ‘Amsterdam’.
Geografie
Amsterdam is gelegen aan het IJ, of beter gezegd: wordt doorsneden door het IJ. De noordoever is de laatste jaren sterk in ontwikkeling gebracht en Amsterdam Noord dat vroeger een kwalijke reputatie had, wordt steeds meer een geaccepteerd en zelfs ‘cool’ deel van de stad.
Het Noordzeekanaal, aangelegd tweede helft 19de eeuw, verbindt Amsterdam met, zoals te verwachten, de Noordzee. Het speelt ook nu nog een grote rol in de scheepvaart en handel. De haven van Amsterdam is na Rotterdam de tweede grootste haven van Nederland.
De stad is voor een groot deel op palen gebouwd vanwege de van oudsher moerassige ondergrond. De vele grachten en kanalen die Amsterdam telt, zijn naast schilderachtig uiteraard ook nuttig voor de waterafvoer.
Klimaat
Net als de rest van Nederland heeft Amsterdam een zeeklimaat met veel zuidwestenwind die vaak regen meebrengt. Zachte winters en koele zomers kenmerken dit type klimaat. Gevolg is wel dat zodra de zon zich laat zien, mensen op de terrassen zitten en in de parken wandelen. Rokjesdag is wat dat betreft een fenomeen in Amsterdam! De term is ooit bedacht door schrijver Martin Bril, die jarenlang een column schreef voor dagblad Het Parool. Er wordt mee verwezen naar de eerste dag in het voorjaar waarop vrouwen massaal een kort rokje gaan dragen met daaronder blote benen. De lente is dan definiteif aangebroken!
Bevolking
De bevolking van Amsterdam telt momenteel ruim 820.000 zielen en mag zich verheugen in vertegenwoordigers van zo ongeveer alle nationaliteiten die onze aarde rijk is. Er leven in totaal wel 178 verschillende nationaliteiten!
Evenementen en festivals
Sinds de kroning van Willem-Alexander in 2013 viert Nederland Koningsdag op 27 april, zijn geboortedag. De grootste vrijmarkt, die mensen uit het hele land trekt, vindt die dag plaats in Amsterdam. Het Vondelpark is dan het domein van de kinderen. Zij verkopen daar hun oude speelgoed en/of brengen hun muziek ten gehore op blokfluit, gitaar of viool. Elders in de stad zijn het de volwassenen, die de inhoud van hun oude kledingkasten of zolder proberen te slijten.
Op 4 mei is er elk jaar op de Dam de Nationale Dodenherdenking waarbij de doden worden herdacht die er zijn gevallen in de Tweede Wereldoorlog, en de verschillende oorlogen waar Nederland sindsdien in VN-verband bij betrokken is geweest. Het staatshoofd en de regering zijn daarbij aanwezig en leggen een krans bij het Monument. De hele stad ligt dan om 20 uur ’s avonds 2 minuten stil. Zelfs in restaurants legt men het bestek neer om de 2 minuten stilte in acht te nemen.
Voor de ‘foodies’ onder ons zijn er diverse smulfestijnen te bezoeken: Rollende Keukens (jaarlijks in mei, Westergasfabriek, vrije toegang), Amsterdam TREK (jaarlijks in juli, Amstelpark, vrije toegang), Amsterdam Kookt (jaarlijks in augustus, NDSM werf, vrije toegang).
Amsterdam geldt wereldwijd als één van de meest gay-vriendelijke steden en de Gay Pride Canal Parade is daar een sprekend voorbeeld van. De festiviteiten vinden jaarlijks eind juli, begin augustus plaats.
Als je interesse hebt in film en documentaires, dan kun je de Pluk de Nacht, openlucht filmvertoningen in de zomermaanden, en het IDFA, ’s werelds grootste documentaire festival, dat jaarlijks in november plaatsvindt, niet missen!
Om de opening van het nieuwe theaterseizoen kracht bij te zetten worden er in augustus diverse evenementen georganiseerd. De Parade, is een rondtrekkend gezelschap artiesten afkomstig uit de podiumkunsten dat jaarlijks in augustus ook Amsterdam aandoet met speciale voorstellingen in terplekke opgebouwde decors en theatertjes. Je hebt overdag tot 16 uur vrije toegang tot het terrein (’s avonds kom je alleen betaald het terrein op), maar de voorstellingen heffen entree (prijzen daarvoor variëren van 2 tot 10 euro). De Uitmarkt vindt altijd het laatste weekend van augustus plaats op en om het Museum- en Leidseplein en geeft de bezoeker alvast een voorproefje van voorstellingen, die later in het jaar bezocht kunnen worden, in de diverse theaters in de stad. Deze voorstellingen zijn gratis.
ADE staat voor het Amsterdam Dance Event en is met 365.000 bezoekers het grootste evenement voor elektronische muziek met al zijn sub-genres ter wereld. Het vindt elk jaar in oktober plaats.
Als je romantisch bent aangelegd of je je simpelweg wilt vergapen aan een prachtige lichtshow, dan kun je de hele maand december en de eerste helf van januari terecht op het Amsterdam Light Festival. Tip: huur een bootje en laat je door de grachten varen van de ene locatie naar de andere!
FIlm en Televisie
De televisieserie A’dam - E.V.A. trekt al een aantal jaren de aandacht van veel kijkers. Het bijzondere eraan is dat het een inkijkje geeft in het leven dan de diverse ‘soorten’ inwoners die Amsterdam rijk is en aldus veel verschillende facetten van de stad belicht. De titel van de serie is een grappige zinspeling op Adam en Eva. Er staat een jong stel centraal, A’dam is de gangbare afkorting van Amsterdam en E.V.A. staat voor ‘en vele anderen’.
Het bankje aan de Leidsegracht dat zo’n grote rol speelt in de Amerikaanse film The Fault in Our Stars is door de grote populariteit van de film een tijdlang een bedevaartsoord geweest voor buitenlandse jongeren. Het is zelfs een tijdje zoek geweest! Het is een beetje onduidelijk wat er met de bank gebeurd is, maar men zegt dat hij gerenoveerd is. Er staat er nu in elk geval weer eentje, nieuw of gerenoveerd, wie zal het zeggen?
Muziek
Je zou het niet zeggen als je er nu rondloopt, maar de Jordaan was vroeger een volksbuurt en tevens de bakermat van het levenslied met vertolkers als Johnny Jordaan, Tante Leen, en André Hazes. Ook was het heel gewoon om er opera uit openstaande ramen te horen klinken, muziek die je nu niet meer met een volksbuurt associeert.
Amsterdam figureert zelf ook regelmatig in liedjes: bijvoorbeeld in meezingers als Geef mij maar Amsterdam en Tulpen uit Amsterdam, en het titellied van de film Amsterdammed.
Bekende popbands uit Amsterdam zijn De Dijk, The Scene, en, in de jaren 90, het House-duo 2 Unlimited. De Dijk is van deze drie de enige band die nog optreedt.
Literatuur
In de literatuur duikt Amsterdam ook veelvuldig op en niet bij de minste schrijvers. De fine fleur van de Nederlandse literatuur is in dit rijtje vertegenwoordigd! Denk aan Turks Fruit van Jan Wolkers (verfilmd met Rutger Hauer en Monique van de Ven in de hoofdrollen), De Aanslag van Harry Mulish (ook al verfilmd, over een aanslag van het verzet in WO II op een NSB-er, het verplaatsen van het lijk naar de oprit van een ander huis, en alle gevolgen die dat had). De Avonden van Gerard Reve (pas recent vertaald in het Engels en met zeer lovende kritieken in de Engelstalige wereld ontvangen, over een opgroeiende jongen die zich verveelt, vergelijk: Catcher in the Rye van Salinger), Publieke Werken van Thomas Rosenboom (recentelijk ook verfilmd, over een zakenman die alles verliest als hij te veel het onderste uit de kan probeert te halen in de onderhandelingen met een grote projectontwikkelaar), Gimmick van Joost Zwagerman (dit verhaal speelt zich af in kunstenaarskringen in de jaren 80, met de nodige feesten, drugs, seks en rock & roll), en Alleen Maar Nette Mensen van Robert Vuijsje (over een joodse jongen die valt op zwarte meisjes).
En Amsterdam komt natuurlijk ook voor in dichtregels, zoals bijvoorbeeld: Domweg gelukkig in de Dapperstraat, van J.C. Bloem. De Dapperstraat ligt in Amsterdam Oost.
Waar overnachten in Amsterdam?
Op zoek naar een slaapplaats tijdens jouw verblijf in Amsterdam? Dan raden wij je aan om vooral te zoeken in de buurt van het Centraal Station, Jordaan, Grachtengordel en Museumkwartier. Ontdek zeker onze 11 favoriete hotels in Amsterdam.
Waar overnachten in Amsterdam?
Wil jij ook niets missen tijdens jouw verblijf in Amsterdam?
Herkenbaar: Je wil er zeker van zijn dat je niets mist tijdens je citytrip in Amsterdam? Dan is er goed nieuws, want wij deden alvast al het opzoekingswerk voor jou. Koop onze reisgids Amsterdam met meer dan 87 bezienswaardigheden en uitgestippelde stadswandelingen. Eerst uitproberen? Download alvast je gratis preview reisgids Amsterdam.